Przyczynienie się do wypadku samochodowego a odszkodowanie 

Osoby poszkodowane w wypadkach komunikacyjnych czasami mają wpływ na powstanie wypadku i rozmiar szkody. Częstą przyczyną jest zwyczajnie nierozmyślne zachowanie na drodze.  Sprawę przyczynienia tak ujmuje artykuł 362. Kodeksu Cywilnego, który mówi, że: „Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu, stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.” Przepis ten oznacza, że tak naprawdę osoba poszkodowana, która przyczyniła się do powstania szkody, staje się jej współwinna. Nadal jednak przysługuje jej prawo do odszkodowania, ale towarzystwo ubezpieczeniowe ma prawo do tego, by odszkodowanie po wypadku samochodowym zostało odpowiednio zmniejszone.

Przyczynieniem z definicji jest takie zachowanie osoby poszkodowanej (działanie lub zaniechanie odpowiedniego działania), które wpływa na powstanie i wielkość szkody. Musi też być obiektywnie nieprawidłowe.

Przykłady najczęstszych sytuacji z przyczynieniem się poszkodowanego do powstania wypadku:

• Rowerzysta jadący z telefonem komórkowym w ręku i piszący SMS-a – takie zachowanie rowerzysty, brak skupienia na drodze zalicza się do przyczynienia. W innej sytuacji mógłby zareagować odpowiednio i nie doszłoby do wypadku.
• Prowadzenie auta pod wpływem alkoholu.
• Wyprzedzanie „na trzeciego”. Kierowca mający możliwość zjechania na pobocze, w chwili wyprzedzania się dwóch innych pojazdów nie zrobił tego i doszło do wypadku, będzie uznany za poszkodowanego oraz współwinnego - przyczynił się do zdarzenia swoim zachowaniem i brakiem reakcji na sytuację.
• Nadmierna prędkość w sytuacji wymuszania pierwszeństwa. Sprawcą wypadku jest oczywiście kierowca, który je wymusił, a poszkodowany kierowca jadący z nadmierną prędkością przyczynił się do zdarzenia. Gdyby jechał wolniej lub przepisowo nie doszłoby do zdarzenia, bo byłby czas na odpowiednią reakcję.

Czy uczestnik, który przyczynił się do wypadku może liczyć na odszkodowanie?

Polskie prawo mówi, że osoba poszkodowana powinna otrzymać odszkodowanie po wypadku samochodowym. Poszkodowanego nie można całkowicie pozbawiać tego prawa, nawet w sytuacji, gdy przyczynił się do powstania szkody lub miał wpływ na zwiększenie jej rozmiarów. Sytuacja odmowy wypłaty odszkodowania będzie miała miejsce tylko wtedy, gdy poszkodowany zostaje uznany winnym zaistniałego zdarzenia.

Trzeba też mieć świadomość, że firma ubezpieczeniowa może z góry ustalić jakie było przyczynie się Poszkodowanego do zdarzenia ale nie zawsze jest zasadne, dlatego kancelaria odszkodowawcza będzie starała się ją zminimalizować jak najniżej będzie to możliwie, np. z 40% na na 10% lub na 0%.

Nie istnieją też uniwersalne tabele procentowe, które określałyby konkretnie stopień przyczynienia. Każdy wypadek i sytuacja na drodze jest indywidualna, dlatego podczas ustalania stopnia przyczynienia, ubezpieczyciel bierze pod uwagę wszystkie okoliczności samego zdarzenia oraz te, które miały miejsce tuż przed nim. Na tej podstawie takiej wnikliwej analizy przyczynowo-skutkowej można ograniczyć wysokość rekompensaty. Zawsze jednak powinno się brać pod uwagę  zindywidualizowaną ocenę sytuacji.

Odszkodowanie za wypadek samochodowy może być obniżone tylko w sytuacji zakładającej, że gdyby nie konkretne zachowanie się lub zaniechanie poszkodowanego, do którego w związku z wypadkiem samochodowym doszło, to w ogóle nie doznałby on szkody, albo też jej wielkość byłaby zdecydowanie mniejsza.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 roku, sygn. akt I C 347/12) wskazuje istotne czynniki, które wpływają na wysokość wypłaty odszkodowania:

• stopień winy obu stron,
• wiek poszkodowanego,
• stopień naruszenia obiektywnych reguł postępowania przez poszkodowanego,
• pobudki, motywy, jakimi kierował się poszkodowany, podejmując działanie nieprawidłowe,
• ciężar naruszonych przez sprawcę obowiązków i stopień ich naruszenia,
• szczególne okoliczności danego wypadku,
• specyficzne cechy osobiste sprawcy lub poszkodowanego,
• rozmiar i waga uchybień po stronie poszkodowanego,
• ocena samej przyczyny wyrządzającej szkodę,
• ocena zachowania się poszkodowanego.

Jak ubiegać się o odszkodowanie za wypadek?

Zgodnie z treścią art. 362 k.c., z chwilą gdy poszkodowany doprowadzi do powstania szkody lub zwiększenia jej rozmiarów, możemy mieć do czynienia z instytucją przyczynienia się poszkodowanego do szkody. Jednak taka sytuacja nie powinna wpłynąć na decyzję ubiegania się o odszkodowanie. Należy zawsze składać wniosek w tej sprawie do firmy ubezpieczeniowej. Jeśli towarzystwo ubezpieczeniowe odmówi wypłaty roszczenia, należy odwołać się od tej decyzji i poszukać pomocy w wykwalifikowanej kancelarii odszkodowawczej.

Podsumowując, przyczynienie się poszkodowanego do wypadku i powstania oraz wielkości szkody może wpłynąć na odszkodowanie, którego stopień pomniejszenia jest określany przez ubezpieczyciela, a jeśli dojdzie do sporu - przez sąd. Warto jednak pamiętać, że im większe jest przyczynienie się do powstania szkody, tym niższe przysługuje odszkodowanie, które oblicza się procentowo. Natomiast obowiązkiem ubezpieczyciela jest poinformowanie poszkodowanego o przyczynach wypłaty obniżonego odszkodowania lub odmowy jego wypłaty.